Μύθοι για τον καρκίνο

Ο καρκίνος αποτελεί τον μεγαλύτερο φόβο πολλών ανθρώπων. Στην προσπάθειά τους να ενημερωθούν, να τον προλάβουν ή ακόμη και να τον ...ξορκίσουν, δεν είναι λίγοι αυτοί που υιοθετούν απόψεις επιστημονικά αστήρικτες, τροφές, συμβουλές κλπ.

Ο βρετανικός φορέας για την καρκινική έρευνα, δημοσίευσε πρόσφατα ένα ενημερωτικό δεκάλογο, καταρρίπτοντας έναν προς έναν όλους τους μύθους που συνοδεύουν την εν λόγω ασθένεια.

Οι «σούπερ» τροφές προστατεύουν από τον καρκίνο

Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι κάποιες τροφές ή κάποιοι συνδυασμοί βοτάνων ή φρούτων έχουν αντικαρκινική δράση. Δεν υπάρχει ωστόσο, καμιά επιστημονική βάση γι' αυτό. Σίγουρα κάποιες τροφές είναι πιο υγιεινές από κάποιες άλλες. Για παράδειγμα το πράσινο τσάι είναι υγιεινό σε σχέση με τα αναψυκτικά που όχι μόνο δεν προσφέρουν αλλά βλάπτουν τον οργανισμό. Ο γενικός κανόνας είναι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.

Ο καρκίνος είναι μια «σύγχρονη» μάστιγα που οφείλεται στον άνθρωπο

Ο καρκίνος δεν είναι «σύγχρονη» ασθένεια της δυτικής κοινωνίας. Υπάρχει από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος και έχει περιγραφεί πριν από χιλιάδες χρόνια από τους Αιγύπτιους και Έλληνες γιατρούς.

Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει σημάδια καρκίνου σε σκελετό ηλικίας 3.000 ετών. Επίσης, ενώ είναι βέβαιο ότι οι παγκόσμιου τύπου ασθένειες όπως ο καρκίνος βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε έξαρση, ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου είναι η ηλικία. Ο κόσμος ζει περισσότερο χάρη στην πρόοδο της επιστήμης στην αντιμετώπιση ασθενειών και είναι απόλυτα φυσιολογικό το DNA μας να βλάπτεται όσο μεγαλώνουμε.

Η βλάβη αυτή είναι που οδηγεί στην ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Σίγουρα ο τρόπος ζωής, η δίαιτα και άλλοι παράγοντες όπως η ρύπανση του αέρα έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην εμφάνιση της νόσου, όμως αυτό δεν συνεπάγεται πως η ασθένεια είναι εξ ολοκλήρου σύγχρονη και δημιούργημα του ανθρώπου.

Η ζάχαρη «θρέφει» τα καρκινικά κύτταρα

Πρόκειται για μια υπεραπλουστευμένη προσέγγιση. Ο όρος «ζάχαρη» είναι πολύ γενικός και αφορά σε μια σειρά μορίων, τα οποία περιλαμβάνουν τα απλά σάκχαρα που βρίσκονται στα φυτά, τη γλυκόζη και τη φρουκτόζη. Η κρυσταλλική ζάχαρη που χρησιμοποιούμε στη διατροφή μας, ονομάζεται σακχαρόζη και αποτελείται από γλυκόζη και φρουκτόζη «ενωμένες».

Όλα τα σάκχαρα είναι υδατάνθρακες, δηλαδή μόρια από άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο. Οι υδατάνθρακες αυτοί είτε προέρχονται από ένα γλυκό είτε από ένα καρότο, «σπάνε» στο πεπτικό μας σύστημα για να απελευθερώσουν γλυκόζη και φρουκτόζη. Αυτές οι δύο απορροφώνται στην κυκλοφορία του αίματος για να μας παρέχουν την απαραίτητη ενέργεια που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε. Όλα τα κύτταρα, καρκινικά και μη, χρησιμοποιούν τη γλυκόζη για ενέργεια.

Συγκεκριμένα τα καρκινικά, επειδή συνήθως μεγαλώνουν πολύ γρήγορα σε σχέση με τα υγιή, έχουν μεγαλύτερες... απαιτήσεις από αυτό το «καύσιμο». Επίσης, φαίνεται βάση ερευνών ότι χρησιμοποιούν γλυκόζη και παράγουν ενέργεια με εντελώς διαφορετικό τρόπο από τα υγιή κύτταρα. Όλα αυτά όμως δεν σημαίνουν ότι η ζάχαρη από τα γλυκίσματα που απολαμβάνουμε, τις καραμέλες και άλλα παρόμοια τρόφιμα τρέφει συγκεκριμένα τα καρκινικά κύτταρα περισσότερο απ' ό,τι κάθε άλλος υδατάνθρακας.

Το σώμα μας δεν επιλέγει ποια κύτταρα «τρέφονται». Απλά μετατρέπει όλους τους υδατάνθρακες που καταναλώνουμε σε γλυκόζη, φρουκτόζη και άλλα απλά σάκχαρα, τα οποία καταναλώνονται από τους ιστούς μας όταν χρειάζονται ενέργεια. Επομένως αν και είναι αρκετά λογικό να μειώσουμε τη ζάχαρη στη διατροφή μας στο πλαίσιο μιας καλής διατροφής και προς αποφυγήν της παχυσαρκίας, απέχει πολύ από το να δαιμονοποιήσουμε τα προϊόντα με ζάχαρη και να τα συνδέσουμε άμεσα με την εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων.

Υπάρχει θεραπεία, αλλά μας την κρύβουν

Πρόκειται ασφαλώς για τον μεγαλύτερο μύθο, που είναι όμως πιστευτός από μια μεγάλη μερίδα του κόσμου.
Ο εν λόγω ισχυρισμός είναι αστήρικτος και εντάσσεται στο πλαίσιο συνωμοσιολογίας που κατά περιόδους «γεννά» μυθεύματα για διαφορετικά θέματα.

Καρκίνος του λάρυγγα

Ο καρκίνος του λάρυγγα είναι από τους συχνότερους καρκίνος στον άνθρωπο και σχεδόν πάντοτε οφείλεται στο κάπνισμα και στην κατανάλωση αλκοόλ.  Είναι 5 φορές πιο συχνός στους άνδρες και τις περισσότερες φορές (70%) εμφανίζεται πάνω στις φωνητικές χορδές αλλάζοντας τη χροιά της φωνής, με αποτέλεσμα ο ασθενή να πηγαίνει νωρίς στον ιατρό και να σώζεται 9 στις 10 φορές.

Ο λαρυγγικός καρκίνος εμφανίζεται συχνότερα πάνω στις χορδές και προκαλεί βραγχνάδα

Όταν όμως ο καρκίνος εμφανιστεί σε άλλο σημεία του λάρυγγα και δεν αλλάξει η φωνή στα αρχικά στάδια καρκίνου, δυστυχώς ο ασθενής αργεί πολύ να πάει στον ιατρό και συχνά είναι αργά όταν γίνεται η διάγνωση.

Εκτός από βραχνάδα, ο ασθενής δεν μπορεί να καταπιεί καλά ή φτύνει μικρή ποσότητα αίματος (αιμόπτυση), ενώ σε προχωρημένες περιπτώσεις αναφέρει και πόνο.

Ο πιο συχνός Μύθος

«Αν πάθεις καρκίνο του λάρυγγα, δεν τη γλιτώνεις» ή «μόνο αν βγει ο λάρυγγας σώζεται κανείς» ή «δεν πονάει ο λαιμός μου, αποκλείεται να έχω καρκίνο»

 Η Αλήθεια

Αν ο καρκίνος του λάρυγγα διαγνωστεί έγκαιρα, 9 στις 10 φορές ο ασθενής γίνεται καλά για πάντα, αρκεί να κόψει το κάπνισμα φυσικά. Σε αρχικά στάδια, ο ασθενής διατηρεί τη φωνή του και η αφαίρεση του όγκου γίνεται με Laser ή με ακτινοβολία. Και να θυμάστε, ο καρκίνος του λάρυγγα προκαλεί πόνο μόνο σε προχωρημένες περιπτώσεις.

Ακόμα όμως και σε προχωρημένο στάδιο να γίνει η διάγνωση, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να γίνει καλά ο ασθενής, με το κατάλληλο χειρουργείο όμως που δυστυχώς περιλαμβάνει την αφαίρεση του λάρυγγα και την οριστική απώλεια της φωνής.

Τι να κάνετε

Αν καπνίζετε πολύ και ανησυχείτε πως μπορεί να εμφανίστε καρκίνο, πρέπει να επισκέπτεστε κάθε 6 μήνες τον Ωτορινολαρυγγολόγο σας. Γενικά ο καρκίνος του λάρυγγα έχει αργή εξέλιξη και μπορεί κανείς να τον προλάβει στην αρχή του, οπότε και είναι σίγουρη σχεδόν η οριστική θεραπεία. Φυσικά, ακόμα καλύτερο είναι να κόψετε το κάπνισμα και το αλκοόλ.

Τι να μην κάνετε

Μην αποφεύγετε την τακτική εξέταση από ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο, ειδικά αν έχετε και άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση και η εργασία σε περιβάλλον ερεθιστικό για το λάρυγγα.

Συμπτώματα

-Βήχας

-Αιμόπτυση

-Βραχνάδα

-Αδυνάτισμα

Διάγνωση

Για τη διάγνωση του καρκίνου του φάρυγγα πρέπει να γίνει εμπεριστατωμένη κλινική εξέταση, με αξονική και μαγνητική τομογραφία και βιοψία. Συχνά γίνεται επίσης λαρυγγοσκόπηση.

Αντιμετώπιση

Χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία και χειρουργική αφαίρεση του όγκου είναι οι βασικές μέθοδοι αντιμετώπισης του καρκίνου του φάρυγγα – λάρυγγα. Η λαρυγγεκτομή (μερική ή ολική) σε σπάνιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη. Τα τελευταία χρόνια, η τοποθέτηση τεχνητών φωνητικών χορδών έχει δοκιμαστεί.                                              Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει τις συντηρητικές επεμβάσεις

▪ ενδοστοματική προσπέλαση με χρήση του CO2 Laser.

▪ τμηματική λαρυγγεκτομή ▪ ολική λαρυγγεκτομή ( Η πιο συχνή ριζική επέμβαση είναι η ολική λαρυγγεκτομή που ενώ μπορεί να θεωρείται μια βαριά και ακρωτηριαστική επέμβαση στην κυριολεξία σώζει ζωές. )

Καρκίνος των οστών

Ο καρκίνος των οστών, αφορά τα κύτταρα που σχηματίζουν τα οστά. Ο συχνότερος τύπος καρκίνου των οστών, είναι ο μεταστατικός, αυτός δηλαδή που προέρχεται από άλλο όργανο, μέσω του μηχανισμού της μετάστασης.

                                  ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ:

Ο άλλος τύπος καρκίνου των οστών, αυτός δηλαδή που αναπτύσσεται κατευθείαν από τα κύτταρα του οστού, ονομάζεται πρωτοπαθής καρκίνος των οστών. Οι δύο αυτοί τύποι καρκίνου των οστών, έχουν διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση και μπορεί να έχουν και διαφορετική πρόγνωση. Τέλος, υπάρχουν και άλλοι καρκίνοι, όπως το λέμφωμα, που συνήθως αρχίζει από τους λεμφαδένες αλλά μπορεί να αρχίσει και από τον μυελό των οστών και το πολλαπλούν μυέλωμα, το οποίο τυπικά αρχίζει από τον μυελό των οστών. Αυτοί οι δύο καρκίνοι, δεν θεωρούνται καρκίνοι των οστών, αφού δεν προέρχονται από τα κύτταρα των οστών.

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι καρκίνου των οστών;

•    Οστεοσάρκωμα: Αποτελεί τον συχνότερο τύπο καρκίνου των οστών. Προσβάλλει συχνότερα άρρενες εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Μπορεί να εμφανισθεί σε οποιοδήποτε οστό, συνήθως στα άκρα των μακρών οστών, συχνά γύρω από το γόνατο, στην άκρη του μηρού, κλπ. Ανάλογα με την εικόνα που εμφανίζουν τα κύτταρα στο μικροσκόπιο, υπάρχουν διάφοροι τύποι.

•    Χονδροσάρκωμα: Είναι η δεύτερη συχνότερη μορφή καρκίνου των οστών. Αναπτύσσεται από τους χόνδρους. Είναι συχνότερο σε άτομα άνω των 40 ετών.

•    Σάρκωμα του Ewing (Γιούινγκ): Αποτελεί επιθετική μορφή καρκίνου των οστών και προσβάλλει παιδιά ηλικίας από 4 έως 15 ετών, συχνότερα τα αγόρια. Συνήθως προσβάλλονται στη μεσότητα, τα μακρά οστά των άνω και κάτω άκρων.  

•    Πλειομορφικό σάρκωμα (κακόηθες ινώδες ιστιοκύττωμα): Αποτελεί συνήθως όγκους των μαλακών μορίων, αλλά σε ποσοστό 5%,μπορεί να αναπτύσσεται από τα οστά. Εμφανίζεται στους ενήλικες και μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιοδήποτε οστό.

•    Ινοσάρκωμα: Αποτελεί σπάνιο τύπο καρκίνου των οστών. Εμφανίζεται σε ενήλικες, συχνότερα πίσω από το γόνατο.

Ποια είναι η θεραπευτική αγωγή και η πρόγνωση του καρκίνου των οστών;

Η βάση της θεραπευτικής αγωγής, είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου, η οποία ακολουθείται από ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή αμφότερα, ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου, την ηλικία και την γενική κατάσταση του ασθενούς. Το γενικό ποσοστό της πενταετούς επιβίωσης, για όλους τους τύπους καρκίνου των οστών, ενηλίκων και παιδιών, είναι περίπου 70%. Τα χονδροσαρκώματα στους ενήλικες, έχουν ποσοστό πενταετούς επιβίωσης περίπου 80%.

Τα ποσοστά επιβίωσης μειώνονται σημαντικά, εάν ο καρκίνος έχει δημιουργήσει μεταστάσεις

Ποια είναι η συχνότητα του καρκίνου των οστών;

Ο πρωτοπαθής καρκίνος των οστών, δεν είναι συχνός. Αποτελεί περίπου το 0,2% όλων των καρκίνων. Εμφανίζεται συχνότερα σε νεαρά ενήλικα άτομα και σε παιδιά, παρά σε ενήλικες. Εάν εντοπισθεί καρκίνος των οστών σε ένα ενήλικο, πιθανότατα πρόκειται για μετάσταση από άλλο όργανο.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση πρωτοπαθούς καρκίνου των οστών;

Έχουν εντοπισθεί ορισμένοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου στα οστά.

Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται:

•    Προηγούμενη ακτινοθεραπεία

•    Προηγούμενη χημειοθεραπεία με φάρμακα που ονομάζονται αλκυλιούντες παράγοντες

•    Μετάλλαξη σε ένα γονίδιο που ονομάζεται γονίδιο του ρετινοβλαστώματος (Rb)

•    Συναφείς καταστάσεις, όπως το κληρονομικό ρετινοβλάστωμα, η νόσος του Paget των οστών, το σύνδρομο Li-Fraumenti και η αναιμία  Diamond-Blackfan

Εγκεφαλικός όγκος

Ένας εγκεφαλικός όγκος, είναι οποιοσδήποτε ενδοκρανιακός όγκος που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη διαίρεση κυττάρων, κανονικά είτε μέσα στον εγκέφαλο, στα κρανιακά νεύρα, στις μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο (μήνιγγες), στο κρανίο, στο βλεννογόνο και κωνοειδή αδένα ή μπορεί να εξαπλωθεί από κάποιον καρκίνο που εντοπίζεται σε άλλο μέρος του σώματος (μεταστατικοί όγκοι).Οι πρωτογενείς εγκεφαλικοί όγκοι στα παιδιά εντοπίζονται συνήθως στο οπίσθιο κρανιακό βόθριο και στους ενήλικες συνήθως εντοπίζονται στα εμπρόσθια εγκεφαλικά ημισφαίρια, παρόλο που μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε μέρος του εγκεφάλου. Στις ΗΠΑ το 2005 έχουν υπολογιστεί 43.800 καινούριες υποθέσεις εγκεφαλικών όγκων, στις οποίες οφειλόταν το 1.4 τις εκατό όλων των καρκίνων, το 2,4 τις εκατό όλων των θανάτων που οφείλονταν σε καρκίνο και 20-45 τις εκατό των παιδιατρικών καρκίνων. Τελικώς εκτιμάται πως υπήρξαν 13.000 θάνατοι από όγκους του εγκεφάλου.

Δεν προκαλούν συμπτώματα όλοι οι όγκοι του εγκεφάλου. Μερικοί (όπως όγκοι στην υπόφυση) συχνά δεν εντοπίζονται παρά μόνο μετά το θάνατο. Τα συμπτώματα του καρκίνου του εγκεφάλου είναι διάφορα και δεν είναι αφορούν αποκλειστικά όγκους στον εγκέφαλο, που σημαίνει ότι μπορεί να προκληθούν από πολλές άλλες ασθένειες.

Ο μόνος τρόπος να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι προκαλεί τα συμπτώματα είναι να κάνουμε τις κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις.

Τα συμπτώματα μπορούν να προκληθούν από:

-Έναν όγκο που πιέζει ή επηρεάζει άλλα μέρη του εγκεφάλου, τα οποία εξαιτίας αυτού του όγκου δεν λειτουργούν κανονικά.
-Οίδημα στον εγκέφαλο που προκαλείται από τον ίδιο τον όγκο ή από φλεγμονή στην περιοχή γύρω από αυτόν.

Τα συμπτώματα των πρωτογενών και μεταστατικών καρκίνων του εγκεφάλου είναι παρόμοια.

Τα ακόλουθα συμπτώματα είναι τα πιο συνήθη:

-Πονοκέφαλος
-Αδυναμία
-Αδεξιότητα
-Δυσκολία στο περπάτημα
-Κρίσεις (σπασμοί)

Άλλα μη ειδικά συμπτώματα και πρώιμα σημάδια περιλαμβάνουν τα εξής:

-Μεταβολή της νοητικής κατάστασης: αλλαγές στη συγκέντρωση, τη μνήμη, την προσοχή, ή την εγρήγορση
-Ναυτία, έμετος
-Ανωμαλίες στην όραση
-Δυσκολία στην ομιλία
-Σταδιακές αλλαγές στην πνευματική ή/και συναισθηματική ικανότητα

Σε πολλούς ανθρώπους, η εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων είναι πολύ βαθμιαία και μπορεί να μην εντοπιστεί εγκαίρως τόσο από το ίδιο το άτομο με τον όγκο στον εγκέφαλο όσο και από τους ανθρώπους στο κοντινό του περιβάλλον. Περιστασιακά, ωστόσο, αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται πιο γρήγορα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το άτομο εκδηλώνει συμπτώματα σαν να έχει ένα εγκεφαλικό επεισόδιο.

Πότε πρέπει να επισκεφτείτε άμεσα τον γιατρό σας

Εάν έχετε κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα ενημερώστε άμεσα τον γιατρό σας:

-Ανεξήγητος, επίμονος έμετος
-Διπλωπία ή ανεξήγητη θόλωση της όρασης, ιδιαίτερα σε μία μόνο πλευρά
-Λήθαργος ή ανεξήγητη αύξηση της υπνηλίας μέσα στην ημέρα
-Κρίσεις σπασμών
-Νέο είδος πονοκεφάλων (πονοκέφαλοι που εκδηλώνονται σε σημεία και με ένταση που δεν έχετε συνηθίσει στο παρελθόν)

Παρά το γεγονός ότι οι πονοκέφαλοι πιστεύεται ότι είναι ένα σύνηθες σύμπτωμα του καρκίνου του εγκεφάλου, μπορεί να μην εκδηλωθούν πριν από τα τελευταία στάδια στην εξέλιξη της νόσου. Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε σημαντική μεταβολή του τρόπου εκδήλωσης των πονοκεφάλων σας, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει να πάτε στο νοσοκομείο.

Εάν έχετε διαγνωστεί ήδη με κάποιον όγκο στον εγκέφαλο, τυχόν νέα συμπτώματα ή σχετικά αιφνίδια ή ταχεία επιδείνωση των συμπτωμάτων είναι αρκετά για να επισκεφτείτε άμεσα το πλησιέστερο τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου.

Να είστε στην επιφυλακή για τα ακόλουθα νέα συμπτώματα:

-Κρίσεις σπασμών
-Μεταβολές στη νοητική σας κατάσταση, όπως η υπερβολική υπνηλία, προβλήματα μνήμης, ή αδυναμία συγκέντρωσης
-Αλλαγές στην όραση ή άλλες αισθητικές διαταραχές
-Δυσκολία στην ομιλία ή στο να εκφράσετε τα συναισθήματά σας
-Αλλαγές στη συμπεριφορά ή την προσωπικότητα
-Αδεξιότητα ή δυσκολία στο περπάτημα
-Ναυτία ή έμετος (κυρίως σε μεσήλικες ή ηλικιωμένους)
-Αιφνίδια εκδήλωση πυρετού, ιδιαίτερα μετά από χημειοθεραπεία.

Λευχαιμία

Οι λευχαιμίες είναι νεοπλασματικές διαταραχές του αιμοποιητικού ιστού.

Χαρακτηρίζονται από υπερβολική ανάπτυξη του λευκοκυτταρικού ιστού, ο οποίος κατά κανόνα εκτός του μυελού διηθεί διάφορα όργανα όπως το ήπαρ, το σπλήνα,τους λεμφαδένες και άλλα. Συνυπάρχουν συνήθως στο περιφερικό αίμα ποιοτικές και ποσοτικές μεταβολές των λευκοκυττάρων.

Όπως δηλώνει και η ίδια η λέξη μπορούμε να πούμε πως αποτελεί την αύξηση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων πάνω από κάποιο όριο, με την προϋπόθεση ότι η αύξηση αυτή του αριθμού οφείλεται σε κλωνική αύξηση ενός είδους κυττάρου.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη λευχαιμία ως καρκίνο του αίματος. Είναι, στην πραγματικότητα, καρκίνος του μυελού των οστών - του "εργοστασίου" στα κόκκαλα όπου παράγονται τα αιμοσφαίρια.

Είναι νοσήματα του αίματος, άγνωστης αιτιολογίας, που χαρακτηρίζονται από νεοπλασματική εξαλλαγή, υπερπλασία των κυττάρων της λευκής σειράς του αίματος και από ανώμαλο πολλαπλασιασμό των κυττάρων των λευκοποιητικών ιστών δηλαδή αυτών που παράγουν τα λευκά αιμοσφαίρια ή λευκοκύτταρα και από την είσοδο των κυττάρων αυτών στην κυκλοφορία του αίματος πριν από την ωρίμανσή τους.

Είναι η συχνότερη κακοήθης νεοπλασματική νόσος της παιδικής ηλικίας και χαρακτηρίζεται από τη συνεχή άθροιση νεοπλασματικών αιμοποιητικών κυττάρων στο μυελό των οστών. Είναι νόσημα με ευρύ και ετερογενές φάσμα τόσο ως προς τον αιματολογικό και κλινικό φαινότυπο, όσο και ως προς τους υποκείμενους βιολογικούς μηχανισμούς της παθογένειας της. Ο ακριβής παθογενετικός μηχανισμός της δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί, αλλά είναι πολύ πιθανό να οφείλεται σε γενετική βλάβη του πολυδύναμου αιμοποιητικού προγονικού κυττάρου, που οδηγεί σε κλωνική εξάπλωση και αναστολή της διαφοροποίησής του σε κάποιο στάδιο της ωρίμανσής του.

Η λευχαιμία εμφανίζεται όταν αρχίζει το σώμα να συσσωρεύει εμφανώς μη φυσιολογικά λευκά αιμοσφαίρια. Στη διαδικασία αυτή, τα ώριμα αιμοσφαίρια μειώνονται σε αριθμό και ικανότητα.

Κατά τη λευχαιμία, η κανονική αναλογία των λευκών προς τα ερυθρά (1:500) αλλάζει, έτσι ώστε να κατεβαίνει μέχρι 1:20 ή και λιγότερο ακόμη. Η λευχαιμία προσβάλλει το αιμοποιητικό σύστημα που αποτελείται από διάφορα κύτταρα με διαφορετική μορφή και λειτουργία. Παράγονται στο μυελό των οστών, ο οποίος βρίσκεται σε όλα τα οστά ιδιαίτερα όμως στα μεγάλα (μηριαίο, κνήμη, λεκάνη, στέρνο κλπ).Αυτά τα διαφορετικά κύτταρα στις διάφορες μορφές εξέλιξης τους ομαδοποιούνται σε 3 κυρίως κατηγορίες (σειρές):

α. ερυθρά σειρά που περιλαμβάνει κύτταρα που εξελίσσονται στα ώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια που είναι απαραίτητα για τη μεταφορά το οξυγόνο και θρεπτικών ουσιών σε όλους τους ιστούς του σώματος και την αποβολή αχρήστων προϊόντων, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, δια μέσου των πνευμόνων.

β. κοκκιώδης σειρά που περιλαμβάνει τα λευκά αιμοσφαίρια που είναι απαραίτητα για την άμυνα του οργανισμού και την αποτελεσματική καταπολέμηση των λοιμώξεων

γ. μεγακαρυοκυτταρική σειρά που περιλαμβάνει κύτταρα που εξελίσσονται στα αιμοπετάλια που είναι κύτταρα που συμβάλλουν στην αποφυγή αιμορραγιών.

Όταν το άτομο νοσήσει από λευχαιμία, στο μυελό των οστών παρατηρείται μία υπερπαραγωγή παθολογικών (στη μορφή και στη λειτουργία) λευκών αιμοσφαιρίων που δεν επιτελούν την φυσιολογική τους λειτουργία που είναι η αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Για αυτό και η λευχαιμία ονομάζεται και καρκίνος του αίματος

Όταν τα λευχαιμικά αυτά κύτταρα «γεμίσουν» τον μυελό των οστών μειώνεται σημαντικά η παραγωγή των φυσιολογικών του κυττάρων δηλαδή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, των λευκών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων. Όσο ο αριθμός των φυσιολογικών κυττάρων μειώνεται αρχίζουν τα συμπτώματα που είναι μεταξύ των άλλων εύκολη κόπωση και ωχρότητα (ελάττωση ερυθρών αιμοσφαιρίων δηλαδή αναιμία), πυρετός και λοιμώξεις (ελάττωση των λευκών αιμοσφαιρίων) και αιμορραγικές εκδηλώσεις στο δέρμα ή στους βλεννογόνους (ελάττωση αιμοπεταλίων).

Μορφές λευχαιμίας

Η λευχαιμία χωρίζεται σε 2 κατηγορίες: στις οξείες και στις χρόνιες λευχαμίες. Οι οξείες λευχαιμίες παρουσιάζονται κυρίως στα παιδιά, που συνήθως ξεκινούν από τη βρεφική ηλικία μέχρι τα 20 τους χρόνια, οι χρόνιες συνήθως προσβάλουν άτομα από τα 50 τους χρόνια και πάνω. Τα πιο συνηθισμένα είδη λευχαιμίας είναι η Μυελογενής και η Λεμφοβλαστική που μπορούν να είναι οξείες ή χρόνιες λευχαμίες. Ο όρος μυελογενής ή λεμφοβλαστική καθορίζει τον τύπο των κυττάρων που περιπλέκονται στην κάθε περίπτωση.

Έτσι έχουμε τα 4 κύρια είδη λευχαιμίας:

* Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία-Acute Lyphoblastic Leukemia (ALL)

* Χρόνια Λεμφοβλαστική Λευχαιμία- Chronic Lymphocytic Leukemia (CLL)

* Οξεία Μυελογενής Λευχαιμία- Acute Myelogenous Leukemia (AML)

* Χρόνια Μυελογενής Λευχαιμία- Chronic Myelogenous Leukemia (CML)

Στη περίπτωση της οξείας μορφής λευχαιμίας τα λευχαιμικά κύτταρα, που είναι ανώριμα και μη λειτουργήσιμα, αναπτύσσονται πολύ γρήγορα. Ό μυελός συχνά δεν μπορεί να παράγει αρκετά φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια, λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια.

Στη χρόνια μορφή λευχαιμίας, στα πρώτα στάδια, ο μυελός λειτουργεί κανονικά, τα λευχαιμικά κύτταρα αναπτύσσονται πιο αργά, επιτρέποντας έτσι και τη δημιουργία περισσότερων φυσιολογικών κυττάρων. Αυτός είναι και ο λόγος που τα συμπτώματα αργούν να εμφανιστούν, έτσι μπορεί να περάσουν μήνες ή ακόμα και χρόνια μέχρι να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της.

Άλλες μορφές λευχαιμίας και αιματολογικές ασθένειες

* Οξεία Προμυελοκυτταρική Λευχαιμία- Acute Promyelocytic Leukemia

* Τριχωτή Κυτταρική Λευχαιμία-Hairy cell leukemia (HCL)

* Ataxia Telangiectasia (AT)

* Ασθένεια Χότσκιν-Hodgkin Disease(HD)

* Ασθένεια Non-Hodgkin Λέμφωμα-Non-Hodgkin Lymphoma (NHL)

* Μυέλωμα-Myeloma (MS)

* Μυελοδυσπλασία-Myelodysplasia(MDS)

Τι προκαλεί αυτές τις ασθένειες;

Οι αιτίες της λευχαιμίας, λεμφώματος, μυελώματος και των σχετικών αιματολογικών διαταραχών δεν είναι ακριβώς γνωστές.

Τα μόνα αίτια που είναι απeδειγμένα ότι προκαλούν λευχαιμία είναι η ιονίζουσα ακτινοβολία. Όπως το ατύχημα στο Τσέρνοπηλ, όπου είχε καταστραφεί ο Πυρηνικός σταθμός και πολλά παιδιά που είχαν εκτεθεί στη ακτινοβολία είχαν αρρωστήσει με λευχαιμία.

Άλλη αιτία που προκαλεί λευχαιμία είναι χημικές ουσίες όπως το βενζένιο, μία χημική ουσία που χρησιμοποιείται σαν διαλύτης για μπογιές.

Ωστόσο, λίγοι παράγοντες όπως φαίνεται επηρεάζουν την ανάπτυξή τους.

Αυτοί οι παράγοντες κινδύνου αποτελούν μέρος μόνο της αιτίας σε ένα συγκεκριμένο ασθενή και εξηγούν έναν πολύ μικρό αριθμό του συνόλου των κρουσμάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτία παραμένει άγνωστη. Αν έχετε έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου δεν σημαίνει ότι θα αναπτύξετε σίγουρα μια απ' αυτές τις ασθένειες.

• Γενετικοί παράγοντες

• Ακτινοβολία


• Χημικές ουσίες


• Ιός

Ποια είναι τα συμπτώματα της λευχαιμίας;

Τα συμπτώματα της λευχαιμίας σχετίζονται με την ελάττωση των φυσιολογικών αιμοποιητικών κυττάρων στο μυελό των οστών που αυτό έχει σαν συνέπεια την αδυναμία του οργανισμού, αιμοραγίες από τη μύτη, τα ούλα και πυρετός με ή χωρίς διαπιστωμένη λοίμωξη.

Άλλα συμπτώματα είναι πόνος στα οστά και η παρουσία λεμφαδένων κυρίως στον τράχηλο, διόγκωση ήπατος και σπλήνας.

Τα κύρια συμπτώματα είναι:

• Αδυναμία και κόπωση.
• Συχνές λοιμώξεις.
• Πυρετοί πολλές φορές χωρίς λόγο.
• Μώλωπες που εμφανίζονται με απλά κτυπήματα ή ακόμα και με μικρή πίεση του δέρματος. Οι μώλωπες αυτοί μεγαλώνουν και αργούν να υποχωρήσουν.
• Αιμορραγίες από τους βλεννογόνους αδένες, από τα έντερα ή και από το δέρμα.
• Πόνος στα οστά.
• Παρουσία και πρήξιμο λεμφαδένων κυρίως στις μασχάλες, στο τράχηλο και στο λαιμό.
• Επίσης πρήξιμο παρουσιάζεται και στους όρχεις.

Πώς γίνεται η διάγνωση της λευχαιμίας;

Τα συμπτώματα της λευχαιμίας και των σχετικών διαταραχών του μυελού των οστών είναι χαρακτηριστικά πολλών άλλων ασθενειών. Ορισμένοι τύποι λευχαιμίας δεν προκαλούν καθόλου συμπτώματα μέχρι να φτάσει η ασθένεια σε προχωρημένο στάδιο και μερικές φορές ούτε και τότε. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ακόμη και η πολύ έγκαιρη διάγνωση θα απέτρεπε την επέκταση της ασθένειας, επειδή η λευχαιμία επεκτείνεται στο μυελό των οστών από τότε που αρχίζει.

Η λευχαιμία εντοπίζεται με δύο εξετάσεις - εξέταση αίματος και βιοψία μυελού των οστών.

Όταν λαμβάνεται δείγμα αίματος και αναλύεται με το μικροσκόπιο, μετριούνται οι αριθμοί λευκών αιμοσφαιρίων και αιμοπεταλίων στο δείγμα.

Αν ο αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων είναι μη φυσιολογικός μπορεί να υπάρχει: χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων· χαμηλοί αριθμοί ερυθρών αιμοσφαιρίων· χαμηλός αριθμός ώριμων λευκών αιμοσφαιρίων· ή υψηλοί αριθμοί ανώριμων ή πρόωρα αποδεσμευμένων λευκών αιμοσφαιρίων (που αποκαλούνται βλαστικά [blasts]).

Θα εκτελείται τότε βιοψία μυελού των οστών. Σ' αυτή την εξέταση, ο γιατρός χρησιμοποιεί βελόνα και σύριγγα για να αφαιρέσει ένα τμήμα μυελού των οστών. Χρησιμοποιούνται παυσίπονα, τοπικά ή με ένεση, κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Αυτά τα νέα φάρμακα μειώνουν τον πόνο της διαδικασίας.

Το δείγμα μυελού των οστών αναλύεται χρησιμοποιώντας μια ευρεία ποικιλία εξετάσεων, από μικροσκοπική ανάλυση μέχρι ειδικές μελέτες καλλιέργειας μυελού των οστών. Γίνεται έπειτα η διάγνωση.

Αντίθετα από την κοινή αντίληψη, τα λευχαιμικά κύτταρα δεν αναπτύσσονται πάντα γρηγορότερα από τα φυσιολογικά κύτταρα. Πράγματι, πειράματα σε ερευνητικά εργαστήρια υποδεικνύουν ότι μερικά λευχαιμικά κύτταρα μπορεί μάλιστα να αναπτύσσονται πιο αργά από τα φυσιολογικά κύτταρα.

Οι υψηλοί αριθμοί στο αίμα προκαλούνται από τη συσσώρευση λευχαιμικών κυττάρων σε αιμοφόρα αγγεία. Τα ανώριμα λευχαιμικά κύτταρα συσσωρεύονται στα αιμοφόρα αγγεία επειδή δεν χρησιμοποιούνται από το σώμα.

Επομένως, οι αριθμοί τους όλο και αυξάνονται. Πολύ υψηλοί αριθμοί κυττάρων στο αίμα μπορούν να οδηγήσουν στην απόφραξη των αιμοφόρων αγγείων και σε φθορά των ιστών του σώματος. Το αίμα γίνεται πολύ πυκνό και κολλώδες, καθιστώντας δύσκολη τη φυσιολογική κυκλοφορία. Αυτό το πρόβλημα είναι ένα από τα αποτελέσματα της λευχαιμίας που επιδιώκει να υπερνικήσει η θεραπεία.

Υπάρχει θεραπεία για τη λευχαιμία;

Ναι υπάρχει θεραπεία για τη λευχαιμία με ποσοστά επιτυχίας 80-90%.Η Θεραπεία γίνεται σε εξειδικευμένα ιατρικά κέντρα ή σε εξειδικευμένες ιατρικές μονάδες του νοσοκομείου, με εκπαιδευμένους ιατρούς και νοσοκόμες, με έμπειρο ψυχολόγο και κοινωνική λειτουργό. Η θεραπεία εξαρτάται από το είδος και με το πόσο προχωρημένη είναι η ασθένεια, για αυτό υπάρχουν διάφορά είδη θεραπείας όπως:

1. Χημειοθεραπείες, που είναι συνδυασμός φαρμάκων. Ο συνδυασμός των φαρμάκων, οι δόσεις, ο τρόπος χορήγησης και ο χρόνος χορήγησης, αναφέρονται ως πρωτόκολλα θεραπείας. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται κυρίως ενδοφλέβια δια μέσου ειδικών κεντρικών φλεβικών καθετήρων (καθετήρες Hickman), ή σπανιότερα από το στόμα. Η χημειοθεραπεία καταστρέφει τα αιμοποιητικά κύτταρα, υγιή και καρκινικά. Σημαντικό μέρος της θεραπείας της λευχαιμίας αποτελεί η προφύλαξη του Κεντρικού Νευρικού συστήματος η οποία περιλαμβάνει την χορήγηση ειδικών φαρμάκων (ενδοραχιαία έγχυση) . Οι χημειοθεραπείες γίνονται εντός νοσοκομείου ή στο σπίτι ανάλογα με τη χημειοθεραπεία.

2. Ραδιοθεραπεία, που συνήθως είναι ολική, αλλά όχι πάντα, γίνεται πριν τη μεταμόσχευση με σκοπό να καταστρέψει όλα τα κύτταρα, φυσιολογικά και καρκινικά για να προετοιμάσει τον οργανισμό να δεχθεί το μυελό.

3. Μεταμόσχευση μυελού των οστών. Υπάρχουν 2 είδη μεταμόσχευσης, η αλλογενής και η αυτόλογη. Η αλλογενής μεταμόσχευσή γίνεται με το μυελό κάποιου συμβατού δότη, που συνήθως είναι από τα μέλη της οικογένειας (αδέλφια), εφόσον υπάρχει συμβατότητα. Σε περιπτώσεις που πρέπει να γίνει αλλογενής μεταμόσχευση και δεν υπάρχει συμβατότητα με τα μέλη της οικογένειας, τότε αναζητείται συμβατός δότης μέσω διεθνούς τράπεζας δοτών μυελού. Το άλλο είδος μεταμόσχευσης είναι η αυτόλογη μεταμόσχευση, η οποία γίνεται με τον μυελό του ίδιου του ασθενή αφού πρώτα καθαρίσει από τους βλάστες μετά από δυνατές χημειοθεραπείες .Και στις δύο περιπτώσεις η μεταμόσχευση γίνεται ενδοφλέβιος, όπως γίνεται και η μετάγγιση αίματος. Η μεταμόσχευση μυελού των οστών γίνεται σε περιπτώσεις όπου η ασθένεια δείχνει ότι θα ξαναεμφανιστεί και γίνονται σε ιατρικά κέντρα ή νοσοκομεία.

4. Μεταμόσχευση περιφερικών αρχέγονων κυττάρων, μία μέθοδος, που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια με μεγάλη επιτυχία. Τα αρχέγονα κύτταρα που βρίσκονται στο μυελό, με τη χορήγηση ενός φαρμάκου βγαίνουν από το μυελό και πηγαίνουν στο περιφερικό αίμα, μέσα στο κυκλοφοριακό σύστημα. Μαζεύονται με ειδικό μηχάνημα και μεταμοσχεύονται στον ασθενή, μετά από ειδική θεραπεία. Το πλεονέκτημα που έχει η μεταμόσχευση των περιφερικών αρχέγονων κυττάρων σε σύγκριση με τη μεταμόσχευση του μυελού των οστών είναι ότι στη πρώτη ο νέος μυελός, λειτουργεί πιο γρήγορα έτσι ο ασθενής αναρρώνει πιο γρήγορα.

Η θεραπεία διαρκεί από 1-3 χρόνια. Σε αρκετές περιπτώσεις ο ασθενής ξεκινά τη θεραπεία στο νοσοκομείο και τη τελειώνει στο σπίτι ή σε εξωτερικό ιατρείο. Όταν περάσουν 5 χρόνια μετά το τέλος της τελευταίας θεραπείας και δεν εμφανιστεί ξανά η ασθένεια, τότε θεωρείται ότι ο ασθενής έχει θεραπευτεί τελείως και έχει τις ίδιες πιθανότητες να ασθενήσει ξανά, όπως ένας υγιής άνθρωπος που δεν είχε ασθενήσει ποτέ του με λευχαιμία.

Πηγές αρχέγονων κυττάρων

Μυελός των οστών: αρχέγονα κύτταρα μπορούν να συλλέγονται από το μυελό των οστών ενός δότη. Αυτό απαιτεί τη χορήγηση στο δότη γενικού αναισθητικού έτσι ώστε να μπορούν τα κύτταρα να συλλέγονται με πολλαπλές παρακεντήσεις βελόνας από τον πυελικό μυελό των οστών.

Περιφερικό αίμα: αρχέγονα κύτταρα μπορούν να εντοπιστούν σε φυσιολογικό αίμα σε πολύ μικρούς αριθμούς. Μετά τη χημειοθεραπεία ή θεραπευτική αγωγή με διεγερτικό μυελού των οστών, που συχνά αποκαλείται G-CSF, τα αρχέγονα κύτταρα αποχωρούν από το μυελό των οστών σε αυξανόμενους αριθμούς και εισέρχονται στο περιφερικό αίμα. Μπορούν τότε να συλλέγονται με ειδική τεχνική αποκομιδής χρησιμοποιώντας μηχανή διαχωρισμού κυττάρων.

Αίμα ομφάλιου λώρου: το αίμα του ομφάλιου λώρου απορρίπτεται συνήθως όταν γεννιέται ένα βρέφος. Αποτελεί μια πλούσια πηγή αρχέγονων κυττάρων. Αυτά τα κύτταρα μπορούν να εξάγονται από το λώρο που απορρίπτεται μετά τη γέννηση βρέφους, να αποθηκεύονται μόνιμα και μπορούν να αποτελούν μια πηγή μυελού των οστών. Αυτή η διαδικασία δεν είναι επικίνδυνη για το μωρό ή τη μητέρα.

Άλλες θεραπείες είναι η μεταμόσχευση κυττάρων του ομφάλιου λώρου από νεογνά και με διάφορα φάρμακα για ορισμένα είδη λευχαιμίας.

Τι σημαίνει υποτροπή λευχαιμίας;

Υποτροπή λευχαιμίας είναι η επανεμφάνιση της λευχαιμίας μετά τη θεραπεία. Η νόσος μπορεί να επανεμφανιστεί στο μυελό των οστών, στο κεντρικό νευρικό σύστημα ή στους όρχεις αν πρόκειται για αγόρι ή και συνδυασμό των πιο πάνω.

Η υποτροπή μπορεί να εμφανιστεί μετά τη θεραπεία μέσα σε διάστημα 5 χρόνων. Συνήθως όμως αν εμφανιστεί, εμφανίζεται τα 2 πρώτα χρόνια.

Η αντιμετώπιση της απαιτεί ισχυρότερη θεραπεία ή ακόμα και αλλογενή μεταμόσχευση.

Η υποτροπή συμβαίνει μόνο σε μερικές περιπτώσεις.

Πως είναι η ζωή του ασθενή μετά την ίαση;

Μετά την ίαση ο ασθενής θα πρέπει να προσέχει για μια περίοδο 1-2 χρόνια, από ιώσεις, μολύνσεις και κρυολογήματα. Επειδή οι θεραπείες είναι αρκετά δυνατές, ο οργανισμός εξασθενεί και χρειάζεται χρόνο για να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα λειτουργίας του και να μπορέσει να προστατεύει τον οργανισμό, όπως οι υγιείς άνθρωποι. Να αποφεύγονται οι κλειστοί χώροι με πολύ κόσμο, γιατί είναι πιο εύκολο να μεταφερθούν τα μικρόβια. Όταν ο ασθενής ασθενήσει θέλει πιο πολύ χρόνο να θεραπευτεί από ένα υγιή άνθρωπο, γιατί ο οργανισμός του ακόμα είναι εξασθενημένος, ακόμα και για ένα απλό κρυολόγημα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει άλλες επιπλοκές στον οργανισμό, όπως πνευμονία. Για αυτό το λόγο ο ασθενής είναι σημαντικό να σκέφτεται πρώτα τη δική του υγεία και μετά όλα τα άλλα. Πρέπει να  έχει ένα πλούσιο διαιτολόγιο με βιταμίνες και πρωτεΐνες. Να ξεκουράζεται και να μην ταλαιπωρείται. Να ασχολείται με δραστηριότητες που τον ευχαριστούν και τον κάνουν να νιώθει ωραία.

Αφού περάσει αυτή η περίοδος, τότε ο ασθενής δεν είναι πλέον ασθενής, αλλά ένας υγιής άνθρωπος, που μπορεί να ασχοληθεί με όποια δραστηριότητα θέλει. Μπορεί να φοιτήσει να εργαστεί, να ασκηθεί και να φτιάξει οικογένεια.

Δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με προκατάληψη ή φόβο για την υγεία του, αλλά σαν ένας άνθρωπος όπως όλοι μας. Αντιθέτως μάλιστα οι άνθρωποι που ξεπέρασαν τέτοιου είδους ασθένειες έχουν γίνει πολύ δυνατοί και μπορούν και ξεπερνούν τα προβλήματα της ζωής πιο εύκολα, γιατί ξέρουν ότι δεν υπάρχει πιο μεγάλο δώρο στη ζωή από την υγεία.